TESTIS

TESTIS

Isidoro, a quo quaeritur veritas in iudicio, quem quisque ante iudicium sibi placitis alligat, ne ei sit postea liberum, aut dissunulare aut subtrahere se: Unde alligatus quoque Cicer. l. 2. ad Q. Fratr. Ep. 3. Nerius index edidit ad alligatos, Cn. Lentulum et C. Cornelium. Erant illi homines liberi, de quorum conditione vide Callistratum ff. de Testibus, et quae ibi Arcadius ac Papinianus. De iis vero, qui testimonium dicere non potuerunt, vide A. Gellium, l. 15. c. 13. Qui idem, omnium feminarum unam Tarratiam viginem Vestalem lege super ea ad Populum latâ testabilem (idoneam ad testimonium dicendum) factam esse, refert, l. 6. c. 7. Testimonium autem alii illorum sponte dicebant, alii inviti, quibus lex iubebat ut testimonium denuntiaretur ab Accusatore, qui uti eorum testimoniô cupiebat. Val. Max. l. 8. c. 1. et Cicero in Verrem, Non putâsti me in hanc rem tuis familiarissimis testimonia denunitaturum. In quibus causis vero invitis testimonium denuntiari non potuerit, ostendit Lex Iulia publicorum Iudiciorum, de qua supra. Et de his Testibus, si testimonium dicere respuissent, sic scriptum reperitur in XII. Tabb. Cui testimonium defuerit, is tertiis diebus ob portam obvagulatum ito. i. e. si quis, cui testimonium

denuntiatum sit, ipsum testimonium deseruerit, tum ad aedes eius, ad dicendum convitium, ito. In iterrogando Tesie sum mam industriae laudem fuisse positam, discimus ex Quintiliano, Institut, orator. l. 5. c. 7. ubi de tota ratione interrogandorum ab utraque parte Testitum pluribus ac subtilius agit. Vide quevoque Ciceronem pro Flacco. Formula interrogandi fuit: Quaero de re, arbitrerisne? Cui respondebant Testes iurati. Arbitror, Asconius. Religione hinc adducti Tastes a Cicerone dicuntur, quia illi iurati produci solebant, non solum, ne falsa dicerent; verum etiam, ne quae vera essent, tacerent, Cicer. in Lucullo. Coeterum interrogatio haec ipsam accusationem praecessit, id quod tum aliis legibus cautum est, tum Pompeiâ, de vi. Vide suô locô. Aliae tamen leges, post causam actam, Testes dari voluerunt, ut Lege Corneliâ de repetundis, in Verr. Addit Quintilianus, aut a praesentibus testimonia dicta, aut per tabulas simpliciorem fuisse contra tabulas pugnam: Et adicit, saepe contigisse, ut testes laudare opus esset, cuius rei ratio ex artisicio Oratorio repetenda. Vide Ioh. Rosin. Antiq. Rom. l. 9. c. 21. Apud Hebraeos duo vel tres Testes, ad probandum requirebantur; duo autem ad minimum, Deuteron. c. c. 19. v. 15. Hi in causa capitis, post sententiam latam, una cum Iudicibus manu impositâ condemnati hominis capiti, dicebant: Sanguis tuus super caput tuum. Quo respicientes Iudaei, clamabant; Sanguis eius (Christi) super nos et super filios nostros. Matth. c. 27 v. 25. Cum dein ad solum supplicii deducebatur, ante eum incedens Praeco publicus altâ voce clamabat. N. N. ad mortem ducitur, ob commissum tale vel tale crimen, in hoc vel illo loco, hoc vel illo tempore, cuius rei Testes sunt N. N. Quod si quis noverit misero homini futurum utile, proferat, Moses Kotsensis in Sanhedrin. In ipso supplicio primimanum admovebant Testes, et cum reus e. g. lapidandus erat, primum in cum lapidem coniciebant ex lege Deuteron. c. 17. v. 7. Manus Testium primum esto contraeum, et morte afficiant eum, postea vero manus totius populi etc. At si quis falsum dixisset Testimonium, quô paenae genere affectus fuerit, videndum. Et Carolus quidem Magnus Capitular. l. 3. c. 41. simpliciter, Falsi testis, ut non reperiantur, edixit: eademque praescripsit Synodus

Bavarita, p. 146. Sed cum in id flagitii nimis proclives sint plurimi, apud varias gentes varia illis supplicia destinata sunt. Cappadoces enim, verba sunt Pseudocornuti ad A. Persium Sat. 6. v. 77. dicebantur habere natur ale studium ad falsa testimonia dicenda; qui proin nutriti in tormentis a pueritia, eqvuleum sibi facere dicuntur, ut in eo se invicem torqueant, cumque in poena per duxare apti sunt, ad falsa testimonia se bene venundent. Similiter non incelebris hodie Europae gens est, quae vili mercede conduci se patitur, ad idem faciendum, ut de aliis nil dicam; de quibus vere usurpes illud Iuvenalis, Sat.

14. v. 218. et 219.

Falsus erit Testis, vendet periuria summa

Exiguâ, Cereris tangens aramque pedemque.

Apud Hebraeos itaque talibus Talionis poena irrogabatur. Deuteron. c. 19. v. 19. Omnino facietis ei, (qui falsum testatus fuerit contra fratrem suum) quemadmodum molitus fuerat facere fratri suo: ut tollas malum e medio tui. Aegyptii capite plectebant. Diodor. Sic. Biblioth. l. 1. c. 3. Lydi, tamquam societate suâ indiguos, vendebant, Melchior Iunius, Quaestionum Politicarum ton. 3. qu. 98. Indi, quam graviter in eos animadverterint, docet Strabo, l. 15. De Romanis vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 1. c. 26. cum Paralipomenis Thomae Dempsteri. Addo saltem, apud Hebraeos decem fuisse hominum genera, qui in testimonium a Synedriis neutiquam recipiebantur: Feminas, Servos, Minores, Fatuos, Surdos, Mutosque, Caecos, Impios, Impudentiores, Propinquos, et Periurii falsique ante convictos, de quibus ut et Testium falsorum poena, vide Io. Seldenum de Synedriis veter. Hebr. l. 2. c. 13. §. 11. de accurato vero Testium in eadem gente examine, ibid. Indico saltem breviter rationes, ob quas Magistri haec hominum genera ad testimonium perhibendum velint esse inidonea. Et quidem Feminas arcent, quod ubi testes in Lege sacra designantur: masculine semper, numquam vero proferantur femimine, vide Numer. c. 35. v. 30. Deuter. c. 17. v. 6. et c. 19. v. 15. Servos, quia fratris nomen iis non competat, quod adhibetur in hac materia Deuteron. c. 19. v. 19. Minores, quia dicatur, et stabunt bini viri aut vir uterque etc. ubi de Testibus agitur. Nec ramen maiores admitti volebant, sine aetatis integrae signis, nec insuper illos. nisi rerum agendarum scientiores essent, ad testimonium de fundo aut praediis, sed tantum in causis rerum mobilium. Fatuum, iuxta Legem excludi aiunt, quoniam non sit filius Praeceptorum. Surduni porro Mutumve velut fatuum censebant. Caecum (de utroque oculo intellige) noluêre admitti, quia in Lege habeatur, et testis fuerit, aut viderit etc. Impium, quia legatur, non pones manum tuam cum im pio, ut sit testis iniquus, Exodi c. 23. v. 1. Impii autem nomine int elligunt quemque reum facinoris alicuius, sive capitaliter, sive verberum poenâ plectendi. Impudentiores ob eandem rationem arcent, uti visum supra, in hac voce. Propinquos item, nempe paternô sanguine coniunctos. Maritus quoque et uxori in testium recipiendorum iure, velut pro una persona, ita habebantur, ut si alteruter inidoneus esset, utrique pariter essent inidonei. Et quidem hos exclusos aiunt, quod affectu facile abripi possent in transversum, etc. Praeterea Pontifex Maxim. non obligabatur in testimonium, nisi tantum pro causa Regis Israelis, uti habet Maiemonides, Tract. Aidoth c. 1. §. 3. et c. 11. §. 9. Vide quoque Gemaram Babyloniam ad tit. Sanhedrin. c. 2. fol. 18. 2. etc. Nec omittendum, quod Classici testes Romanis dicti sunt, qui signandis testamentis adhibebantur, Fest. alias Signatores quoque et Obsignatores appellati, septem numerô, vide supra. Apud Scriptores Ecclesiasticos Festes Synodales testes sunt publice recepti a Synodo et probati, qui velut custodes et speculatores erant eorum, quae in Ecclesia fiebant, vel contra Synodi decreta decenebantur gerebanturque, Graecis Παραφύλακες nominati, ut notavit Iac. Cuiacius ad cap. septim. de Testibus cog. It. qui in quacumque paroecia eligebantur, adhibitô super 4. Euangelia vel Martyrum

reliquias iuramentô, ut omnia, quae

contra fidem fierent, observarent ac inquirerent, Iuratores Synodie etiam dicti, Car. du Fresne in Glossario, qui idem in Chartis Angliae Regum, quibus solus Rex subscribit, Teste me ipsô vel Teste Rege, formulam esse usitatam, Pio II. olim sugillatam Commentar. suorum l. 3. ubi de mandato Henrici VI. alibi observat etc.